راهنمای سفر و گردشگری

كليساي سنت استپانوس، در استان آذربايجان شرقي و در ۱۷ كيلومتري غرب شهر جلفا و در فاصله ۳ كيلومتري كرانه جنوبي رودخانه ارس در محلي به نام قزل وانك (صومعه سرخ) قرار گرفته‌ و در تعطيلات و فصول گرم سال پذيراي خيل عظيمي از گردشگران داخلي و خارجي است.

كليساي سنت استپانوس ، يا كليساي استفانوس مقدس در سده نهم ميلادي ساخته شده‌است و دومين كليساي مهم ارامنه ايران است كه از نظر اهميت بعد از قره ‌كليسا قرار مي‌گيرد. اين كليسا به دليل وقوع زلزله دچار آسيب‌هاي جدي شده بود كه در دوران صفويه مورد مرمت و بازسازي قرار گرفت.

سنت استپانوس برگرفته شده از نام استپانوس ( يا همان استفان در زبان ارمني) شهيد اول راه مسيحيت است كه كليساهاي متعددي با همين نام در اغلب كشورهاي جهان وجود دارد. همچنين به دليل متروكه بودن محل، به خارابا كليسا نيز شهرت دارد. اين كليسا در واقع به شاخه مسيحيان گريگوري (پيروان گريگور روشنگر) كه ساكن ارمنستان هستند تعلق دارد كه در يك روز از سال هزاران نفر از ارمنيان در اين نقطه گردهم مي‌آيند تا ضمن زيارت، مراسم و مناسك خاص خود را به‌جاي آورند.

كليه محوطه كليسا در قلب كوه‌ها و در ميان طبيعت سبز منطقه مرزي جلفا و جمهوري آذربايجان قرار گرفته‌است. اين كليسا در دل درختان سر به فلك كشيده اطرافش با آب و هوايي بسيار دلپذير در كناره ارس شاهكاري در هنر معماري است، اخيرا كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي طي مرمت بنا، بقاياي استخوان هايي را در ميان دو طاق كليسا شناسايي كرده اند. علاوه بر بقاياي استخواني چند تكه تخته مربوط به جعبه هاي نگهداري اين استخوان ها، چند تكه پارچه زرد و آجري، تكه هاي موم، گل اخرا و دانه هاي كندر نيز در اين محوطه شناسايي شده است.

سنت استپانوس در محوطه اي محصور از درختان و دره سرسبزي واقع شده و حصاري سنگي كه بنا را احاطه نموده، بارويي است بلند با هفت برج نگهباني و پنچ پشت بند استوانه اي سنگي شبيه دژهاي مستحكم دوره ساساني و قرون اوليه اسلام است. دروازه اين بارو در وسط غربي تعبيه شده و داراي دربي چوبي و آهن كوبي شده مي باشد. در پايه هاي طرفين و طاق جناغي آن سنگ تراش با حجاري هاي ظريف به كار رفته و نقش برجسته اي از حضرت مريم (ع) و حضرت عيسي (ع) كه در پيشاني طاقنماي آن به چشم مي خورد.

اين اثر تاريخي در ۱۵ اسفند ۱۳۴۱ با شماره ثبت ۴۲۹ به‌عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده‌است و به دليل قدمت و سابقه تاريخي و مذهبي و شيوه معماري منحصر به فرد اثر در سال ۱۳۸۶ همراه با كليساهاي ديگر در استان آذربايجان، در ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيد.

كليساي سنت استپانوس با توجه به منحصر به فرد بودن موقعيت، معماري و ارزش تاريخي و مذهبي، يكي از بهترين پيشنهادات براي سفر تابستاني است.

منبع: سايت راهنماسفر